
Bezpieczeństwo żywności to fundament zdrowia publicznego, jednak liczne kontrole ujawniają niepokojące luki w systemie nadzoru. Szczególnie alarmujące jest zjawisko wieloletniego dopuszczania do obrotu produktów, które nie przeszły rzetelnej weryfikacji, a nawet zawierały niedozwolone, szkodliwe dla zdrowia składniki. Kontrole Najwyższej Izby Kontroli (NIK) wykazały, że inspekcje często ograniczają się do badania limitów poszczególnych dodatków do żywności, pomijając ich kumulację i interakcje, co stwarza realne zagrożenie dla konsumentów.
Obecnie system HACCP jest podstawą bezpieczeństwa żywności, która umożliwia dokładną identyfikację, kontrolę i ocenę zagrożeń. Mogą one obejmować trzy grupy zagrożeń, takie jak fizyczne, chemiczne i mikrobiologiczne. System HACCP pomaga producentom proaktywnie zapobiegać potencjalnym problemom, zanim wpłyną one na jakość i bezpieczeństwo produktu końcowego.
Skuteczne zarządzanie bezpieczeństwem żywności wymaga kompleksowego podejścia, które obejmuje zarówno surowce, jak i cały proces produkcji. System HACCP identyfikuje krytyczne punkty kontroli, w których można skutecznie eliminować zagrożenia. Inwestycja w ten system to nie tylko spełnienie wymogów prawnych, ale przede wszystkim wyraz troski o zdrowie konsumentów i budowanie zaufania do marki.
System kontroli bezpieczeństwa żywności w Polsce funkcjonuje m.in. w oparciu o audyty HACCP, te jednak są stosowane również wewnętrznie przez przedsiębiorstwa zajmujące się przetwarzaniem żywności. W tym artykule dowiesz się, czym jest HACCP oraz jak przeprowadzać audyty HACCP z najwyższą dokładnością. Sprawdź więcej poniżej.
Aby zapewnić najwyższe standardy bezpieczeństwa żywności, Unia Europejska opublikowała w styczniu 2000 r. „Białą księgę w sprawie bezpieczeństwa żywności”, przedstawiając kompleksową strategię w tym kierunku. Kluczowym elementem tej strategii stało się Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r., które ustanowiło ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego. Ponadto ważnym uzupełnieniem jest Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności.
Głównymi celami tych regulacji są:
Z całą pewnością, należy podkreślić, że wdrożenie systemu HACCP jest możliwe jedynie po uprzednim wdrożeniu i konsekwentnym stosowaniu zasad Dobrej Praktyki Produkcyjnej (GMP) i Dobrej Praktyki Higienicznej (GHP). Te dwa elementy są fundamentalne dla skutecznego zarządzania bezpieczeństwem żywności.
Istnieją trzy główne kategorie zagrożeń w przemyśle spożywczym: mikrobiologiczne, chemiczne i fizyczne. Zagrożenie w systemie HACCP definiuje się jako każdy czynnik, który może sprawić, że żywność stanie się niebezpieczna. System koncentruje się na identyfikacji i kontroli tych zagrożeń w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywności.
Co wiemy o zagrożeniach identyfikowanych przez system HACCP? Poniżej przedstawiamy przykłady wraz z ich opisami.
Zagrożenia mikrobiologiczne stanowią główne ryzyko w produkcji żywności, ponieważ mikroorganizmy takie jak bakterie, wirusy i pleśnie mogą powodować choroby przenoszone przez żywność. Źródła tych zagrożeń są zróżnicowane i obejmują ludzi (personel, gości), zwierzęta (gryzonie, owady, ptaki) i środowisko (narzędzia, odzież, toalety).
Niektóre przykłady obejmują patogeny, takie jak Salmonella i E. coli. Kontrolowanie tych zagrożeń wymaga ścisłej higieny osobistej, jak również regularnej dezynfekcji i kontroli temperatury. Wszystko to po to, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się drobnoustrojów.
Zagrożenia chemiczne wynikają z obecności szkodliwych substancji chemicznych w żywności. Mogą one występować naturalnie, np. toksyny wytwarzane przez niektóre organizmy, lub być wprowadzane celowo, lub przypadkowo, np. poprzez stosowanie pestycydów, obecność metali ciężkich lub dodatków do żywności.
Główne przykłady obejmują pestycydy, metale ciężkie (ołów, rtęć) i konserwanty. Kontrolowanie tych zagrożeń wymaga starannej kontroli dostawców, właściwego przechowywania chemikaliów i regularnego monitorowania pozostałości chemicznych w produktach.
Zagrożenia fizyczne to obecność w żywności ciał obcych, które mogą spowodować fizyczne obrażenia u konsumenta. Mogą one występować naturalnie, np. kości lub ości, lub zostać wprowadzone z zewnątrz, np. odłamki szkła, opiłki metalu lub fragmenty plastiku.
Kontrola tych zagrożeń obejmuje regularne inspekcje wizualne, stosowanie wykrywaczy metali i regularną konserwację sprzętu. Wyeliminowanie tych zagrożeń jest kluczem do zapewnienia bezpieczeństwa konsumentów i uniknięcia potencjalnych obrażeń.
System HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points) jest filarem bezpieczeństwa żywności, opartym na 7 kluczowych zasadach. Zasady te stanowią systematyczne podejście do identyfikacji, oceny i kontroli zagrożeń, które mogą wystąpić na każdym etapie produkcji żywności. Ich celem jest zapewnienie, że żywność jest bezpieczna dla konsumentów.
Identyfikacja i analiza wszystkich potencjalnych zagrożeń na każdym etapie procesu:
To pierwszy i kluczowy krok, polegający na dokładnym przeanalizowaniu całego procesu produkcyjnego, od przyjęcia surowców po dystrybucję gotowego produktu. Należy zidentyfikować wszystkie potencjalne zagrożenia biologiczne, chemiczne i fizyczne, które mogą wystąpić na każdym etapie.
Określenie Krytycznych Punktów Kontroli (CP i CCP):
Krytyczne Punkty Kontroli (CCP) to miejsca w procesie, w których kontrola jest absolutnie niezbędna do zapobieżenia lub eliminacji zagrożenia. Należy je wyraźnie zidentyfikować i określić, które etapy procesu mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa żywności.
Ustalenie granicznych parametrów i ustalenie dopuszczalnych limitów tolerancji dla każdego CP i CCP:
Dla każdego CCP należy ustalić konkretne limity krytyczne, które określają, czy proces jest pod kontrolą. Limity te muszą być mierzalne i oparte na naukowych dowodach.
Ustalenie sposobu monitorowania dla każdego CP i CCP:
Monitorowanie polega na regularnym pomiarze i zapisywaniu danych dotyczących CCP. Należy określić, kto, jak często i w jaki sposób będzie monitorować każdy CCP.
Określenie działań korygujących, które powinny być podjęte w sytuacji, przekroczenia wartości ustalonych dla każdego CCP:
W przypadku przekroczenia limitów krytycznych, należy podjąć natychmiastowe działania korygujące, aby przywrócić proces pod kontrolę. Należy określić, jakie działania będą podejmowane w każdej sytuacji.
Ustalenie sposobu weryfikacji systemu HACCP:
Weryfikacja polega na regularnym sprawdzaniu, czy system HACCP działa prawidłowo. Należy przeprowadzać audyty wewnętrzne i zewnętrzne, aby upewnić się, że system jest skuteczny.
Opracowanie dokumentacji systemu HACCP:
Należy prowadzić szczegółową dokumentację wszystkich aspektów systemu HACCP, w tym analizy zagrożeń, identyfikacji CCP, monitorowania, działań korygujących i weryfikacji. Dokumentacja jest niezbędna do udowodnienia, że system działa prawidłowo.
HACCP to nie tylko obowiązek prawny, ale przede wszystkim gwarancja jakości i bezpieczeństwa. Aby zrozumieć to jak efektywnie stosować ten system, przeanalizujemy krótko praktyczne przykłady z różnych etapów produkcji żywności. Te sytuacje pozwolą zobaczyć, jak w rzeczywistości wygląda kontrola zagrożeń i jak zapobiegać problemom w związku z przetwarzaniem żywności.
Kluczowym zagrożeniem jest uszkodzone opakowanie, które może prowadzić do zanieczyszczenia produktu. Aby temu zapobiec, stosuje się wizualną kontrolę opakowań przy każdej dostawie. Monitoring polega na ocenie stanu opakowań, a działanie korygujące to odrzucenie towaru z uszkodzonym opakowaniem zgodnie z obowiązującą procedurą.
Głównym zagrożeniem jest niewłaściwa temperatura, która może sprzyjać rozwojowi bakterii. Działanie zapobiegawcze polega na utrzymywaniu temperatury w chłodni w zakresie od 2°C do 4°C. Monitoring obejmuje pomiar temperatury chłodni co 12 godzin. W przypadku odchyleń od normy, podejmuje się działania korygujące, takie jak regulacja temperatury.
Zagrożeniem jest niewłaściwa temperatura obróbki, która może prowadzić do niedostatecznego zniszczenia mikroorganizmów. Działanie zapobiegawcze obejmuje kontrolę temperatury pieczenia potrawy i utrzymanie jej poniżej +100ºC, z tolerancją +/-7ºC. Monitoring polega na kontroli temperatury potrawy podczas obróbki termicznej. W przypadku niedostatecznej temperatury, działaniem korygującym jest wydłużenie czasu obróbki.
Przeprowadzenie audytu HACCP jest kluczowym elementem utrzymania wysokich standardów bezpieczeństwa żywności. Oto kroki, które należy podjąć, aby przeprowadzić skuteczny audyt HACCP:
Proces audytu HACCP rozpoczyna się od starannego przygotowania, które obejmuje ustalenie celów i zakresu audytu. Pomaga w tym stworzenie szczegółowego harmonogramu oraz zebranie niezbędnej dokumentacji, takiej jak plan HACCP, procedury i zapisy z monitorowania.
Podczas faktycznego audytu zespół audytowy przeprowadza szereg działań mających na celu ocenę zgodności systemu HACCP z ustalonymi standardami. Obejmuje to przegląd dokumentacji, jak również obserwację procesów produkcyjnych.
Po zakończeniu audytu zespół audytowy przygotowuje szczegółowy raport podsumowujący wyniki audytu. Raport zawiera informacje na temat zgodności z wymaganiami i przede wszystkim, identyfikuje wszelkie niezgodności i zawiera zalecenia dotyczące działań naprawczych.
Ostatnim etapem audytu jest wdrożenie działań naprawczych i korygujących w celu usunięcia zidentyfikowanych niezgodności. Niezbędne jest monitorowanie skuteczności tych działań i przeprowadzenie audytu uzupełniającego w celu zapewnienia, że system HACCP działa prawidłowo i skutecznie zapobiega zagrożeniom bezpieczeństwa żywności.
auditomat® to nowoczesny system, który usprawnia proces przeprowadzania audytów w przedsiębiorstwach. System auditomat® może być z powodzeniem wykorzystywany do audytów HACCP (Analiza Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli). Oto kilka kluczowych aspektów:
System umożliwia tworzenie list kontrolnych i audytowych, które uwzględniają wszystkie wymagania systemu HACCP. Umożliwia monitorowanie krytycznych punktów kontroli (CCP) i identyfikuje potencjalne zagrożenia.
Automatyczne generowanie raportów z audytów zapewnia pełną pełną dokumentację przeprowadzonych audytów. Centralizacja danych ułatwia analizę i identyfikację obszarów wymagających poprawy.
System pomaga zachować zgodność z przepisami dotyczących bezpieczeństwa żywności. Pomaga w zarządzaniu obowiązkami specjalisty ds. zgodności w kontekście w kontekście HACCP.
HACCP to system identyfikacji, oceny i kontroli zagrożeń, które mogą wystąpić w procesie produkcji żywności. System opiera się na 7 kluczowych zasadach, które obejmują analizę zagrożeń, identyfikację krytycznych punktów kontroli (CCP), ustalanie limitów krytycznych, monitorowanie, działania naprawcze, weryfikację i dokumentację.
Nowoczesne narzędzia, takie jak system auditomat®, mogą znacznie usprawnić ten proces poprzez automatyzację audytów, centralizację danych i zapewnienie zgodności. Inwestycja w skuteczny system HACCP to inwestycja w zdrowie konsumentów i zaufanie do marki. Umów się na prezentację systemu audomat®. Nasi eksperci pokażą Ci, jak zautomatyzować audyty HACCP i zwiększyć efektywność zarządzania bezpieczeństwem żywności.ędzie już teraz.